قطر، امارتی ثروتمند در خلیج فارس، چنان امپراتوری رسانهای ساخته است که تاثیر آن در سراسر جهان عرب و فرای آن احساس میشود. اما پوشش موضوعهای سیاسی داخلی همچنان چالشی واقعی برای روزنامهنگاران است.
دورنمای رسانهای
پوشش یکسان خبرها شاخص رسانههای سنتی قطر است، چرا که در آنها تیترهایی یکسانی در صفحه اول به گزارش اقدامهای رسمی امیر و حلقه نزدیکان او اختصاص دارد. شبکه خبری تلویزیون الجزیره در سراسر دنیا شناخته میشود. بارقه کوچکی از کثرتگرایی در رسانههایی از این کشور، مانند دوحه نیوز ( Doha News)، به چشم میخورد که به زبانهای مختلف منتشر و توسط روزنامهنگاران تبعیدی اداره میشوند.
زمینه سیاسی
مواضع سردبیری رسانهها خیلی از نزدیک به اوضاع سیاسی جاری وابسته است. هنگام بهار عربی، پوشش این انقلابهای گسترده خیلی به موضع رسمی قطر نزدیک بود. در ۲۰۱۷، پوشش خبری رسانهها تحت تاثیر تحریمی بود که کشورهای خلیج فارس بر قطر تحمیل کرده بودند اما سپس نیز تحت تاثیر بهبود روابط دیپلماتیک قرار گرفت.
چارچوب حقوقی
علیرغم لغو محدودیتها طی برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ فیفا، اما زرادخانه قانونهای سرکوبگر و نظام شدید سانسور فضای اندکی برای روزنامهنگاران قطری بجا میگذارد. قانون جرایم سایبری که در اواخر ۲۰۱۴ تصویب و از ۲۰۲۰ اجرایی شد محدودیتهایی را بر روزنامهنگاران تحمیل میکند و انتشار «خبرهای نادرست» در فضای آنلاین را جرمانگاری کرده است.
زمینه اقتصادی
شبکه خبری تلویزیون الجزیره که توسط دولت تامین مالی میشود از منابع قابل توجهی برخوردار است و مجریان فراوانی دارد که آنقدر خوب دستمزد میگیرند تا موضوعهایی را نادیده بگیرند که باعث شرمندگی کارفرمایشان میشود. برخی از مجریهای ستاره این شبکه خیلی در جهان عرب محبوب هستند.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
بیشتر جمعیت قطر را مهاجران تشکیل میدهند که در تنوع روزنامهنگاران شاغل در رسانههای قطری هم دیده میشود. اما وضعیت کارگران مهاجر، به ویژه آنهایی که برای ساخت سازههای جام جهانی ۲۰۲۲ استخدام شدهاند، کاملا در قطر خط قرمز است. شبکه انگلیسی الجزیره گزارشهایی درباره این موضوع داده است اما چنین امری درباره شرکت مادر آن صادق نیست که شبکه عرب زبان الجزیره است. دیگر خطهای قرمز زندگی شخصی امیر، حقوق زنان و حقوق دگرباشان جنسی هستند.
ایمنی
چند روزنامهنگار بازداشت و زندانی یا حتی از کشور اخراج شدهاند که در بیشتر موارد به دلیل بررسی اوضاع کاری و شرایط کارگران مهاجر بوده است. در صورت نیاز مقامهای دولتی هیچ تردیدی ندارند وبنگاران مقیم کشور را به «انتشار اطلاعات نادرست» محکوم کنند. به همین ترتیب، وبنگار ملکوم بیدالی (Malcolm Bidali) برای یک ماه بازداشت شد و پس از پرداخت جریمه، از قطر به کنیا، کشور مادری خود، اخراج شد.