با وجود بهرهمندی روزنامهنگاران از محیطی مناسب اما خشونت و حملههای کلامی در حال افزایش است. پیشنویس لوایح جدید حفاظت از منابع روزنامهنگاران را تهدید میکند، دسترسی به اطلاعات کامل نیست و کثرتگرایی رسانهها رو به کاهش است.
دورنمای رسانهای
از دهه ۱۹۹۰ میلادی کثرتگرایی رسانهها، به ویژه در سطح محلی، به دلایل اقتصادی در حال فرسایش است. بیلد (Bild) بزرگترین نشریه زرد کشور بسیاری از خوانندگان خود را از دست داده است که خیلی بیشتر از نشریههای با کیفیتی مانند نشریه چپگرا و لیبرال سودوچ زیتونگ (Süddeutsche Zeitung) یا نشریه محافظهکار فرانکفورتر آلمانی زیتونگ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) است که نسخههای آنلاین آنها با محبوبیت روزافزونی روبهرو بودهاند. در عرصه دیداری و شنیداری هم رسانههای خصوصی و دولتی بزرگی حضور دارند که رسانههای دولتی مانند ایآردی (ARD)، زددیاف (ZDF) و دوچلندفانک (Deutschlandfunk) گزارشهای خود را در سطح محلی، ملی و جهانی ارائه میکنند.
زمینه سیاسی
نقش رسانه به عنوان ستونی برای دموکراسی از سوی همه طیفهای سیاسی، به جز راستگرایان افراطی، کاملا پذیرفته شده است. رسانههای آلمانی از قدیم به انتقاد از دولت و مخالفان آن میپردازند و بیشتر رسانهها مواضع سردبیری نزدیکی به یکی از طیفهای سیاسی دارند. روزنامهنگاری سیاسی در رسانههای دیداری و شنیداری در سیطره رسانههای دولتی است و استقلال آنها مورد حفاظت قانونی قرار دارد، البته انتصاب برخی مدیران آنها تردیدهایی درباره نفوذ سیاسی را به وجود آورده است.
چارچوب حقوقی
تضمینهای مستحکم قانون اساسی و دستگاه قضایی مستقل فضایی مناسب را برای روزنامهنگاری فراهم آورده است اما قانونهای دسترسی به اطلاعات در مقایسه با استانداردهای جهانی ضعیف هستند. بعلاوه، برخی مقامهای دولتی و قانونگذاران خواستار تدوین قانونهای امنیتی با اختیارات بیشتری شدهاند که انتشار اطلاعات لو رفته را جرمانگاری کند و به دستگاه اطلاعاتی آلمان اجازه دهد بدون نظارت قضایی به نفوذ به دستگاههای کامپیوتری و شنود ارتباطات رمزگذاریشده دست بزند. شورای رسانههای آلمان که بر این عرصه ناظر است انجام روزنامهنگاری مناسب و درست را تشویق میکند و میتواند راهحلهایی پیشنهاد دهد ولی قدرت توبیخ کردن ندارد.
زمینه اقتصادی
بسیاری از رسانههای آلمان با مشکل اقتصادی روبرو هستند و این روند با کاهش درآمد تبلیغات هنگام همهگیری کووید-۱۹ تشدید شد. میزان تمرکز مالکیت رسانهها کمابیش بالا است. اینترنت و شبکههای اجتماعی راههای مستقل جدید و مقرون به صرفهای را برای گزارش دادن فراهم آوردهاند اما برای پخش زنده هنوز نیاز به مجوز است. شرکتهای بزرگ گاهی از شکایات راهبری علیه مشارکت عمومی (Strategic Lawsuits Against Public Participation) بهره میگیرند تا رسانهها را بترسانند. شورای رسانههای آلمان هرگونه نفوذ تبلیغدهندگان بر محتوای رسانهها را محکوم کرده است.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
روزنامهنگاران تا زمانی که به قانون اساسی احترام بگذارند میتوانند هر موضوعی را پوشش دهند و هر دیدگاهی را ابراز کنند. با این وجود روزنامهنگاران زن، افراد رنگینپوست و خبرنگارانی که به موضوعهای جنسیتی و نژادپرستی میپردازند به ویژه شاهد افزایش خصومت علیه خود در شبکههای اجتماعی هستند. منتقدان تمهیدات مبارزه با ویروس کرونا همچنان روزنامهنگاران را متهم به گرایش بیشتر در حمایت از دولت میکنند. سیاستمداران عوامگرا سعی میکنند عدم اعتماد به رسانهها را تحریک کنند.
ایمنی
روزنامهنگاران به گونهای روزافزون قربانی تهدید، آزار و حملههای جسمی میشوند. بیشتر خشونتها از طرف افراد دست راستی و راست افراطی صورت میگیرد و مواردی هم از اعمال خشونت به دست افراد نزدیک به چپگرایان افراطی و نیروهای پلیس گزارش شده است. سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ سالهایی خشونتآمیز بودند، به ویژه هنگام اعتراضهای مردمی علیه محدودیتهای مرتبط با کووید-۱۹ که دهها خبرنگار مورد حمله قرار گرفتند. در حالی که عاملان خشونت های جسمی همواره محاکمه میشود اما آزار آنلاین معمولا بدون مجازات باقی میماند. خبرنگارانی که اعتراضهای مردمی را پوشش میدهند گاهی بازداشت میشوند.