روزنه‌ی شهروند وب‌نگاران میان کنترل و مسدودسازی

به مناسبت ٢٢ اسفند ( ١٢ مارس) روزجهانی مبارزه علیه سانسور اینترنت، گزارش‌گران بدون مرز، فهرست جدید کشورهای دشمن اینترنت و کشورهای تحت مراقبت را منتشر می‌کند. ایران، بحرین، روسیه سفید، چین، کره شمالی، کوبا، ازبکستان،سوریه، ترکمنستان، عربستان سعودیع برمه و ویتنام، کشورهای دشمن اینترنت هستند که وب‌نگاران را بازداشت و زندانی کمی کنند و دسترسی آزاد به اینترنت را محدود و اینترنت را به ابزاری برای تبلیغات یک سویه سیاسی تبدیل می‌کنند. هند، قزاقستان، تایلند، برمه، فرانسه، مالزی، تونس، ترکیه، امارات متحده عربی، کره‌ی جنوبی، روسیهع سریلانکا و اریتره کشورهای تحت مراقبت هستند. کشورهایی که تلاش می‌کنند با تصویب قوانین و یا سیاست‌های ازادی ستیز برای اطلاعات آزاد بر روی اینترنت محدودیت ایجاد کنند. دو کشور بحرین و روسیه سفید از فهرست کشورهای تحت مراقبت به کشورهای دشمن اینترنت پیوستند. ونزوئیلا و لیبی از فهرست کشورهای تحت مراقبت خارج شدند اما هند و قزاقستان جای‌نشین آنها شده‌اند. تغییر در این فهرست‌ها بازتاب تحولات آزادی اطلاع‌رسانی آنلاین در سال ٢٠١١ میلادی است. در این سال شهروند وب‌نگاران در مرکز تغییرات سیاسی بودند که جهان را متاثر کرد. سال میلادی ٢٠١١ ، چون سالی پر خشونت علیه شهروند وب‌نگاران در خاطره‌ها خواهد ماند. ٥ تن از انها برای انجام ماموریت اطلاع رسانی خود جان باختند. در این سال بیش از ٢٠٠ وب‌نگار و شهروند وب‌نگار بازداشت شدند. که افزایشی ٣٠ درصدی نسبت به سال گذشت است. بیلانی سنگین و بی‌سابقه که متاسفانه خطر افزایش آن با ادامه‌ی خشونت کور مقامات کشور سوریه علیه شهروندان وجود دارد. هم اکنون در جهان ١٢٠ شهروند وب‌نگار در زندان بسر می‌برند. گزارش‌گران بدون مرز در این روز ارج‌گذار شهروندان عادی است که گاه خطر محروم شدن از آزادی را به جان می‌خرند تا سرکوب در پشت درهای بسته و در سکوت انجام نگیرد. همزمان با تشدید سرکوب و سانسور بر روی اینترنت و اعمال تبعیض دیجیتالی از سوی سرکوبگران، همبستگی میان مدافعان اینترنت آزاد و در دسترس همگان به امری حیاتی برای حفاظت از شهروند وب‌نگاران و گردش آزاد اطلاعات بدل شده است. روزنه‌ی شهروند وب‌نگاران میان کنترل و مسدودسازی گزارش حاضر که حاوی فهرست کشورهای دشمنان اینترنت در سال ٢٠١٢ است، به روز شده‌ی گزارش ١٢ مارس ٢٠١١ است. گزارش سال گذشته بر شبکه‌های اجتماعی و نقش اینترنت به عنوان ابزاری در خدمت انتقال آزاد اطلاعات در بهار عرب تاکید کرده بود. ماه‌های پس از انتشار آن گزارش، همزمان شد با اغاز ضد حمله‌ی رژیم‌های سرکوبگر ، به انچه که آنها تلاش برای بی ثبات کردن کشور نامیده بودند. شهروند وب‌نگاران در سال ٢٠١١ در مرکز تغییرات سیاسی بودند که جهان را متاثر کرد. انها با پرداخت هزینه‌ای سنگین از ممنوعیت ها عبور کنند. همزمان، در برخی از کشورهای دمکراتیک تسلیم شدن به وسوسه‌های امنیتی و یا بکارگیری موازین نامتناسب و امنیتی برای دفاع از حقوق مولفان، ادامه داشت. کاربران در این کشورهای آزاد نیز برای دفاع از حقوق خود بسیج شده‌اند، فشار بر موسسات و واسطه‌ها‌ی فنی اینترنت که در برخی از کشورها تشویق به ایفای نقش پلیس اینترنت می‌شوند، بیشتر شده است. شرکت‌های عرصه‌ی حفاظت و کنترل امنیتی اینترنت به مزدوران جدید مسابقه تسلیحاتی آنلاین بدل شده‌اند. هک اکتیویست‌ها به یاری کاربرانی شتافتند که در تنگنای دستگاه سرکوبگری قرار گرفته بودند. دیپلمات‌ها نیز به بازی پیوسته‌اند. آزادی اطلاع‌رسانی آنلاین بیش از پیش به داوی بزرگ در سیاست داخلی و خارجی کشورها تبدیل شده است. وقتی که رسانه‌های جدید محدویت سانسور را عقب می‌رانند شبکه‌های اجتماعی کار رژیم های سرکوبگری را برای خفه کردن اطلاع‌رسانی آزار دهنده، دشوار کرده‌اند. خبرهای مربوط به قتل سیدی بوزید (تونس)، خالد سعید(مصر) و... دیگر شمع‌های شعله‌ور شدن بهار عرب، از جمله ده‌ها موضوع‌ ممنوعه بودند که با تلاش شهروند وب‌نگاران، انتشار علنی یافتند. انقلاب میکروبلاگ، به هم پیوستن عقاید را تسهیل و به انتشار اطلاعات شتاب بخشیده است، که از نقاط قوت ان است، این دو با نقش کم مانند تلفن‌های همراه پیوند خورده‌اند، این ابزار که بیش از بیش برای دیدن رویداها در هنگام وقوع استفاده می‌شود، امکان اطلاع‌رسانی آزاد را گسترش داده‌اند. نکته‌ی چشمگیر، تداخل نقش خبرنگار و فعال سیاسی است. در وضعیت‌های دشوار برای اطلاع‌رسانی حرفه‌ای، همچون سوریه، شهروندان عادی به خشم آمده از کشتار، برای بازتاب ناگواری شرایط و سرکوب، به جمع آوری روش‌مند اطلاعات برای رسانه‌های جهانی دست می‌زنند. حتا در کره‌ی شمالی هم ممنوعیت کامل به زیر سوال رفته است. تلفن‌های همراه به ساکنان نزدیک به مرزهای چین، امکان برقراری ارتباط با جهان را داده است. تلفن و سی دی، دی وی دی و دیگر ابزار الکترونکی از مرزها عبور می‌کنند و وارد کشور می‌شود اینگونه بازار سیاه اطلاعات، رونق گرفته است. در ترکمنستان پس از انفجار انبار اسحله‌ای در حومه عشق‌آباد، برای نخستین بار جنگ اطلاع‌رسانی بر روی وب ٢ اغاز شد. شهروند وب‌نگاران تلاش کردند تا دیوارهای سکوت تحمیل شده از سوی رژیم بر اینترنت را با انتشار ویدئوهای از حادثه، که با تلفن‌های همراه تهیه شده، بشکنند. هر چند که برای ان مجبور به پرداخت هزینه‌ای سنگین شدند. سانسور کامل در عربستان سعودی نتوانست مانع راه یافتن مبارزه زنان برای کسب حق رانندگی و حق رای، بر روی اینترنت شود. توجه جامعه جهانی را به خود جلب نکند. چنان که در داخل نیز پژواک ان شنیده شد. افشای فساد و ارتشا، مشکلات زیست محیطی و فقر اجتماعی، موضوع‌های مهمی برای تغدیه اینترنت است. از مبارزات دهقانان چینی در استان ووکان، علیه مصادره زمین‌های خود از سوی کارگزاران فاسد دولتی، تا افشای تقلب در انتخابات در روسیه، و تاثیرات فاجعه بار زیست محیطی در بهره‌برداری از مین‌های بوکسیت در ویتنام، همه و همه موارد ممنوعه، اما انتشار یافته بر روی اینترنت بوده‌اند. ابتذال قطع اینترنت و وسائل ارتباطاتی رژیم‌های سرگوبگر آموخته‌‌اند که برای ممنوع کردن اطلاع رسانی، تنها کافی نیست که روزنامه‌ها را سانسور کنند، شاهدان را تهدید کنند و یا چند سایت اطلاع‌رسانی مخالفان را مسدود کنند. روش بهتر و موثرتر، قطع ارتباط در سطح کشور و جلوگیری از ورود شاهدان و خروج هر گونه اطلاعات الکترونیکی است، یعنی قطع ابزار‌های ارتباطاتی، مسدود کردن ارسال پیامک، قطع اینترنت به شکل هدفمند و یا خدمات تلفن همراه. در این باره مصر راه را نشان داد، در اوج تظاهرات های خیابانی سال کذشته برای نخستین بار در تاریخ کشور، به مدت پنج روز اینترنت را به شکل کامل قطع کرد. کشورهای دیگر نیز این راه‌حل را در زمان ‌انتخابات و یا تنش‌های پس از ان، تقلید کردند. از این میان می توان از جمهوری دمکراتیک کنگو ، کامرون، قزاقستان، نام برد. چین روش امتحان شده‌ای را بکار گرفت، در مناطق و یا شهرهایی که نمی‌توانست اعتراض و رویدادی را کنترل کند، همه‌ی ارتباطات را قطع می‌کرد، تبت و چین‌جیانگ و مغولستان داخلی نخستین قربانیان این روش بودند. اما قطع اینترنت راه حل سخت‌گیرانه‌ای است، که ‌می‌تواند مسوولان حکومتی را نیز در اداره امور فلج کند، و ضرر اقتصادی سنگینی بر کشور وارد کند. کم کردن پهنای باند و سرعت برای این کشورها هر چند رضایت‌مند نیست، اما موثرتر است. چرا که بارگذاری و ارسال عکس و فیلم را ناممکن می‌کند. ایران استاد این راه و روش است. سوریه با پهنای باند بازی می‌کند، بستگی به درجه وخامت شرایط و چگونگی سرکوب در مناطق مورد نظر، آن را زیاد و یا کم می‌کند. بحرین در این زمینه نمونه سرکوب موفق است. ممنوع کردن اطلاع رسانی با انبانی شگفت‌آور از اقدامات سانسورگرانه، عرصه‌های فنی، قضایی و انسانی، هر گونه اطلاع رسانی و ارتباط را ناممکن کرده است.